Epidemiyolojinin Tanımı ve Alanı

Epidemiyoloji, belirli bir toplumda, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların belirleyicilerinin dağılımının incelenmesi ve bu çalışmaların. sağlıkla ilgili sorunların kontrolünde kullanılmasıdır (Last, 1988). Bu tanım epidemiyologların sadece ölüm, hastalık veya özürlülük durumları ile uğraşmadıklarını, aynı zamanda ve daha çok olarak, pozitif sağlık durumları ve sağlığı iyileştirme ile ilgili olduklarını göstermektedir (1). Morris epidemiyolojinin kullanım alanlarını 7 başlık altında tartışmıştır (2):

1. Sağlık sorunlarının zaman içinde gösterdiği değişimin incelenmesi
2. Toplumun sağlık sorunlarına tanı konmasında ve önceliklerin belirlenmesi
3. Bir hastalığın klinik tablosunun en hafiften en ağır şekline tam olarak tanımlanması
4. Kişilerin belirli sağlık sorunları ile karşılaşma olasılıklarının-risklerinin saptanması
5. Sendromların belirlenmesi
6. Hastalık ve sağlık sorunlarının nedenlerinin araştırılması
7. Sağlık kurumlarının çalışmalarının değerlendirilmesi

Epidemiyoloji, sıklıkla, toplumdaki grupların sağlık durumlarını tanımlamak amacıyla kullanılır. Toplumlardaki ana hastalıkların bilinmesi, koruma ve bakım amacıyla sağlık programlarının önceliğini belirleyen, kısıtlı kaynakları en etkin biçimde kullanmak isteyen sağlık otoriteleri için son derecede önemlidir.

Epidemiyoloji aynı zamanda kişilerde ve gruplardaki hastalıkların doğal seyirleri ile de ilgilidir. Epidemiyolojik kurallar ve yöntemlerin, tıp uygulamalarında karşılaşılan hasta sorunlarına yöneltilmesi ile epidemiyoloji hem koruyucu, hem de klinik tıbba büyük destek sağlamaktadır.

Halk sağlığı alanında epidemiyoloji çok çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. İlk epidemiyolojik çalışmalar bulaşıcı hastalıkların nedenlerine (etiyolojilerine) yönelik olarak yapılmıştır. Bu gibi çalışmalar, koruyucu yöntemlerin belirlenmesini sağlamaları bakımından önemlidirler. Bu anlamıyla epidemiyoloji, toplumların sağlıklarını iyileştirmeyi hedefleyen temel bir tıp bilimidir.

Çevre ve iş epidemiyolojisi gibi özellleşmiş epidemiyoloji alanlarında, belirli tipteki çevresel maruziyeti olan toplumlarda çalışmalar da yapılmaktadır.

Son zamanlarda epidemiyologlar, sağlık hizmetlerinin etkinliği konusunda da çalışmalar yapmaktadırlar. Belli bir nedenle hastanede yatılması gereken en uygun süre, yüksek kan basıncının tedavi edilmesinin değeri, diyareli hastalıkların kontrolünde sanitasyon yöntemlerinin etkinliği, benzine kurşun eklenmesinin halk sağlığına etkileri gibi konular, sağlık hizmetlerinin etkinliğinin değerlendirilmesine örnektir.

Yine son yıllarda epidemiyolojide görülen gelişmeler dikkate alınırsa, Morris’in belirttiği epidemiyolojinin kullanım alanlarına sağlık sorunlarının çözümünde en uygun ve güvenli yöntemlerin belirlenmesine yönelik müdahale çalışmalarını da eklemek gerekir (3).

Epidemiyoloji Yan Dal Uzmanlık Eğitimi

Epidemiyoloji yan dal uzmanlığı Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun’a bağlı yönetmeliklerde tanımlanmıştır. 18 Temmuz 2009 tarih ve 27292 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan “Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği”ne göre Halk Sağlığı’nın yan dal uzmanlık alanlarından biri Epidemiyoloji olarak tanımlanmıştır.

Tıpta Uzmanlık Kurulu’nun Epidemiyoloji Uzmanlık Eğitimi Çekirdek Müfredatı’na göre epidemiyoloji alanında uzmanlaşan hekimlerin, sağlık hizmetlerinin planlanması ve değerlendirilmesi, sürveyans sistemi, sağlık araştırmaları, veri toplama, analizi ve veri tabanı yönetimi, salgın yönetimi ve etik konularında yetkin olması beklenmektedir.

DEÜTF Epidemiyoloji Bilim Dalı 

Anabilim Dalımız, gerek epidemiyoloji eğitimi olan, gerekse bu alanda uzun yıllardır, çok sayıda araştırma, proje, ders yürütmüş olan akademik kadrosuyla bu bilim dalının gereklerini taşıyan bir birim olarak epidemiyoloji bilim dalı kurma çalışmalarına başlamış ve 5 Mart 2012 tarihinde yapılan Anabilim Dalı akademik kurulunda Epidemiyoloji bilim dalı kurulması kararı alınmıştır. O tarihten bu yana epidemiyoloji yan dal programını başarıyla tamamlayan 5 epidemiyolog yetiştirmiştir. Bugün hala Epidemiyoloji bilim dalında 3 öğretim üyesi, 2 yan dal uzmanlık öğrencisi görev yapmaktadır.

Epidemiyoloji Bilim Dalı Akademik Personeli

Öğretim Üyeleri

Prof. Dr. Gül ERGÖR (Bilim Dalı Başkanı)

Prof. Dr. Reyhan UÇKU

Prof. Dr. Belgin ÜNAL

Yan Dal Uzmanlık Öğrencileri

Uzm. Dr. Ahmet Naci EMECEN

Uzm. Dr. Ayşe Gülsen TEKER SAYIN

Mezun Yan Dal Uzmanlık Öğrencileri

Uzm. Dr. Mestan EMEK

Uzm. Dr. Can HEKİMOĞLU

Uzm. Dr. Emine AVCI

Uzm. Dr. Erdem ERKOYUN

Uzm. Dr. Murat AYSİN

Kaynaklar

1. Bonita, Ruth, Beaglehole, Robert, Kjellström, Tord & World Health Organization. (‎2006)‎. Basic epidemiology, 2nd ed. World Health Organization. 
2. Smith GD. The uses of ‘the uses of epidemiology’. International Journal of Epidemiology. 2001;30:1140-1155.
3. Tezcan, Sabahat. Temel Epidemiyoloji, Ankara: Hipokrat Kitabevi, 2017.