Epidemiyoloji, hastalıkların, sağlıkla ilgili olayların nedenleri, dağılımları ile bunların tanısı, tedavisi ve önlenmesi için uygun yöntemleri belirlemeye yarayan araştırma tekniklerini uygulayan, geliştiren ve öğreten bilim dalı olarak tanımlanmaktadır.
Epidemiyoloji, toplumlarda sağlık ve hastalık durumlarının neden ve nasıl farklı dağıldığını inceleyen bilim dalıdır. Epidemiyoloji toplumlarda var olan durumu değerlendirmek, karşılaştırılabilir hız ve diğer ölçütleri hesaplamak, hastalıklar ile ilişkili olabilecek risk faktörlerini incelemek, (varsa) hastalıklar üzerindeki nedensel etkilerini değerlendirmek amacıyla kullanılır. Ayrıca, kişi ve toplumun sağlık düzeyini yükseltmek için uygun müdahale yöntemlerinin geliştirilmesinde, yapılan müdahalelerin etkilerinin incelenmesinde ve kanıta dayalı olarak sağlık politikalarında uygun değişikler yapılmasında gerekli araştırma, yorumlama ve değerlendirme tekniklerini öğreten bir yöntem bilimdir.
Günümüzde epidemiyolojik modellemelerle kişiye özel hastalık ya da ölüm riski kestirimi yapmak ya da klinik araştırmalarda olduğu gibi tedavi etkenine ait etki/zarar değerlendirmesi yapmak konuları da epidemiyoloji yöntem bilimi kullanımını gerektirir. Özellikle saha araştırmaları ve toplumsal çözüm üretmeye dayalı araştırmalarda güçlü bir epidemiyoloji bilgisine ihtiyaç duyulmaktadır.
Kurulduğundan beri Halk Sağlığı Anabilim Dallarında uzmanlık eğitimi alan kişilere güçlü bir epidemiyoloji bilgisi aktarılmakta böylece halk sağlığı uzmanlarının hem toplum tabanlı araştırmalarında hem de özellikle klinik bilimler ile birlikte yaptıkları ya da verecekleri danışmanlık hizmetlerinde bu bilgiden yararlanmaları sağlanmaktadır. Ancak, günümüzde sağlık hizmetinin planlamasından sunumuna ve değerlendirmesine kadar tüm alanlarda ve tıbbın sayısız alt dalında kapsamlı epidemiyoloji bilgisine duyulan ihtiyaç artmıştır. Bu gereksinim ancak epidemiyolojiye ait özel ihtisaslaşma ve mezuniyet sonrası eğitim ile karşılanabilir. Bu nedenle, epidemiyoloji alanına ilgi duyan kişi sayısı da giderek artmaktadır. Günümüzde en çok epidemiyolog yetiştiren ülke olan ABD’de Epidemiyoloji eğitimi üniversitelerde Halk Sağlığı Okullarında mezuniyet sonrası eğitim programları içinde yer almaktadır. Kişiler, epidemiyoloji alanında özelleşmeden önce halk sağlığının temel dallarını öğrenmekte daha sonra epidemiyoloji bilim dalında uzmanlaşmaktadırlar.
Halk Sağlığı’nın yan dal uzmanlık alanı olarak epidemiyoloji
Epidemiyoloji yan dalı Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun’a bağlı yönetmeliklerde tanımlanmıştır. 18 Temmuz 2009 tarih ve 27292 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan “Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği”ne göre Halk Sağlığı’nın yan dal uzmanlık alanlarından biri epidemiyoloji olarak tanımlanmıştır.
Epidemiyoloji alanında uzmanlaşan halk sağlığı uzmanları, görev aldıkları sağlık örgütlerinde sağlık planlarını yapma, değerlendirme ve duruma uygun olarak yenileme uygulamalarında bilimsel kanıttan nasıl yararlanacaklarını bilen ve öğretebilen kişiler olma özelliği kazanacaktır. Ayrıca, görev yaptıkları yerlerde sahada ve kliniklerde yapılan araştırma ve tezlere katkı sağlamakta, akılcı ilaç kullanımı, yaşamda kalma (survival) analizleri, diyabet /hipertansiyon/koroner arter hastalığı gibi multifaktöryel risk nedenli hastalıklara ait hasta eğitimleri, hasta tedaviye yanıt, risk skorlama sistemleri gibi konularda sağlık hizmetlerine katkı sağlayacaklardır.
